SANG RAJA PUTRI

P A N G K U R

1. Matur sandika gya mangkat / Wanci bangun raina nggennya mijil / Lampahira rangu-rangu / Dipati Mandaraka / Sampun medal sangking sajroning kedhatu n / Ndhawuhi wong kapetangan / Njampangi sang Raja Putri //

2. Kuneng kang kantun nagara / Kawarnaa kang lumampah mring Mangir / Datan kewarna ing enu / Prapta Mangir semana / Amarengi ungsume wong-wing merti dhusun / Alaris kathah kang nanggap / Kasusra dhalang negari //

3. Lawan malih wus kawarta / Lamun dhalang darbe atmaja estri / Warnane ayu kelangkung / Desa tan ana madha / Dadya katur mring Ki Ageng Mangir sampun / Duk semana tinimbalan / Dhalang mring Ki Ageng Mangir //

4. Wus prapta tata alenggah / Neng mendhapa Ki Ageng amanggihi / Namadunya sebdanya rum / Ki Dhalang nuwun turnya / Tanya malih sinten wewangenireku / Lan sangking pundi pinangka / Ki Dhalang amatur aris //

5. Kawula pun Sandiguna / Angsal ulun Negari ing Kedhiri / Andherek mring Gusti ulun / Senopati ing Pamenang / Mbalik dhateng gusti sang Prabu Mentarum / Nging seda madyaning rana / Keng sampyuh lan pun Pesagi //

6. Mila wonten Mentaram / Ki Geng Mangir mangkya ngandika ris / Kula nedha damelipun / Kisanak ndika mayang / Wonten ngriki Ki Sandiguna turipun / Sumangga yen wonten karsa / Semana sampun alatri //

7. Tata wayang neng pringgitan / Ingkang nggender Adisara respati / Sang Retna lenggah neng pungkur / Ira Ki Sandiguna / Saradipa punika nabuh kempul / Sandisasmita angendhang / Wus lajeng lekas aringgit //

8. Lampahane Pikukuhan / Ki Ageng Mangir ningali neng mendhapi / Mulat ingkang atmajanipun / Dhalang ayu utama / Nora linyok sagung wong ingkang anggunggung / Ki Ageng branta ing nala / Sakbandanira aringgit //

9. Tinimbalan mering mendhapa / Ki Geng Mangir Tanya wecana manis / Rarestri lenggah ing pungkur / Dika kapernah napa / Kiyai Dhalang Sandiguna lon umatur /Punika anak kawula / Lairan saking Kedhiri //

10. Ki Ageng malih tanya / Nggih punapa teksih legan puniki / Sandiguna aturipun / Mila teksih alegan / Dereng wonten kang dados parenging kalbu / Ki Ageng Mangir wecana / Yen paring dika Kiyai //

11. Anak dika kula tedha / Karya krama, Sandiguna turnya ris / Yen Tuwan sudi jumurung / Mupu tiyang ngumbara / Tanpa wisma, Ki Ageng wecana arum / Lah dika Kyai tetepa / Awisma wonten ing riki //

12. Tan ginustha rembagira / Sang Retnayu ingaturaken aglis / Ing dalu ingkang winuwus / Dyah arsa cinengkraman / Sang Retnayu akekah sarwi anuwun / Ki Ageng nglimur ngrerepa / Paran Nimas dadi galih //

13. Wong ayu ngur memundhuta / Ingkang adi-adi dasih ngladosi / Sang Retna nembah umatur / Alon sarwi karuna / Kyai Ageng kawula matur satuhu / Dede atmajaning dhalang / Kula putra ing Mentawis //

14. Margine kawula kesah / Pan tinari krama kula tan apti / Sanget duka Rama Prabu / Kula pilalah pejah / Milanipun kalampahan kula tinundhung / Sing pura mila ngembara //

15. Kawula pinundhut anak / Dhateng dhalang mila tumut mariki / Temahan Panduka pundhut / Kangjeng Rama tan wikan / Lamun yektos Panduka sudi amupu / Dhateng dama kawlas arsa / Nging wonten panuwun mami //

16. Panduka sowan Mentaram / Ing Jeng Rama kawula nggih umiring / Tamtu bingah Rama Prabu / Darbe mantu Panduka / Mung punika kang dados panuwun ulun / Yen Panduka datan arsa / Sowan dhateng Mentawis //

17. Sayektos sun plaur pejah / Boten purun kawula angladosi / Ajrih durakeng Ywang Agung / Durakeng ing sudarma / Ki Ageng Mangir miyarsa ngartikeng kalbu / Yen mangkono raganingwang / Tan kaliru nggosun mipil //

18. Nemu putraning Narendra / Dadi dudu anaking dhalang sayekti / Iya sokur mring Ywang Agung / Sun katiban jimat / Ki Ageng Mangir angandikan manis arum / Dhuh Gusti sun turut sira / Sun seba Rajeng Mentawis //

19. Dilalah kersaning Sukma / Ki Ageng Mangir manahira agampil / Sangking sanget nandhang wuyung / Marang kusumaning dyah / Kyageng Mangir ngrerepa “Dhuhmirah ingsun” / Nanging Gusti jampenana / Kang abdi kandhon kingkin //

20. Sayekti tumekeng pejah / Ingkang abdi yen tan pinaring jampi / Wurung mati turut lurung / Pinunggel kang asmara / Sang Dyah Ayu sampun anglanggati sampun / Kawarnaa sampun enjang / Sandiguna den timbali //

21. Wus prapta lenggah mendhapa / Ki Ageng Mangir tetanya arum manis / Paman manira satuhu / Tanya dhateng andika / Rare niki napa anak dika tuhu / Ki Dhalang umatur seca / Yektose nggen kula manggih //

22. Rare wonten pangumbaran / Kula tanya bibit kawiting nguni / Tan seca kang darbe sunu / Ngaken rare ngumbara / Sampun lola tan ndarbeni bapa biyung / Sedaya sampun pejah / Milane kulambil siwi //

23. Ki Ageng marwata suta / Jroning galih bungahira tan sepi / Ngemu nyata tur ing dalu / Dadya Ki Ageng warah / Mring Ki Sandiguna / Sang Retna turipun / Ngaken putir ing Mentaram / Putrane Sang Senopati //

24. Lah nedha sami aseba / Mring Mentaram ngaturaken sang Putri / Ki Sandiguna andheku / Inggih dhateng sumangga / Ki Geng Mangir ngundhangi mring nak putu / Tuwin ingkang kulawangsa / Ing Mangir sami kinerig //

25. Dandan tandhu lan jajaran / Tuwin gawan tur atur mring Mentawis / Busekan wong Mangir sampun / Sumekta upacara / Lan bebetan asrah bulu bektenipun / Kuneng ing Mangir kang dandan / Ucapen ki Gunasandi //

26. Ing ndalu apirembagan / Saradipa ingutus tur upeksi / Ing Gusti Rajeng Mentarum / Dalu denira mangkat / Tan kawarna ing marga ing lampahipun / Enjing prapta ing Mentarum / Lajeng tumameng jro puri //

27. Cundhuk ing sang Senopatya / Saradipa sumungkem ing pada Ji / Sarwi alon aturipun / Ulun ngunjuki pirsa / Sampun katur saniskareng ngutus / Tuwin solahe neng kana / Sampun katur sedyaning //

28. Trustha sang Rajeng Mentaram / Animbali Dipati Mandaraka glis / Tan dangu prapteng kedhatun / Cundhuk putra Narendra / Panembahan Senapati ngandika rum/ Lah ta Paman Mandaraka / Pun Mangir arsa suwiwi //

29. Inggih Paman undhangana / Tyang Mataram sami prayitneng wisthi / Ananging ta dipun samun / Mandaraka tur sandika / Ingundhangan sagung wadya ing Mentaram / Wus sami prayitneng baya / Kuneng nagri ing Mentawis //

30. Ing Mangir kang kawarna / Kyai Ageng arsa utusan dingin / Tur uninga ing sang Prabu / Mentarum kang dinuta / Dhalang Sandiguna kinanthen wau / Awasta Ki Singajaya / Pinituwane wong Mangir //

31. Ingiring wong kalih dasa / Kakapalan lampahira pun aglis / Kuneng ta ingkang lumaku / Kawarnaa Mentaram / Sri Narendra miyos sineba wadya gung / Lenggah ing dampar kencana / Munggeng ing Bangsal Pangrawit //

32. Pepak gung putra sentana / Kyai Depati Mandaraka munggeng ngarsi / Tan dangu na jalma rawuh / Njujug waringin kembar / Tyang kekalih lenggah apepe tumungkul / Kawistareng ing Narendra / Gandhek kinen marika glis //

33. Wong gandhek lampahnya gancang / Sampun panggih lawan jalma kang prapti / Tinaken sampun matur / Lamun Mangir caraka / Sigra wangsul gandhek lampahe tan santun / Prapteng byantara tur sembah / Pukulun atur upeksi //

34. Gusti jalma ingkang prapta / Dutanipun didalem Ki Ageng Mangir / Sang Nata ngadika arum / Lah age timbalana / Wadya gandhek tur sembah sigra awangsul / Lampahira sampun prapta / Ndawuhaken timbalan aji //

35. Nedha andika ngandika / Tur sandika duta kalih kairid / Prapta byantara wotsantun / Muka sumungkem kisma / Sri Narendra pangandikanira arum / Lah sira kinongkon apa / Marang Ki Ageng ing Mangir //

36. Duta umatur wotsekar / Lun dinuta gusti atur upeksi / Ki Ageng Mangir pukulun / Ngaturaken pejah gesang / Tur uninga konjuk ing Gusti sang Prabu / Ing mangke manggih wanodya / Angaken putra Nerpati //

37. Den Ajeng Pembayun nama / Lamun yektos putra dalem Nerpati / Didalem Mangir cumundhuk / Ndherekken putra Nata / Sri Narendra angandika manis arum / Iya nyata putraning wang / Kang murca kalaning wengi //

38. Lir jinumput Sukmamanangsa / Sun ulati wus lawas tan kepanggih / Mengko jebeng Mangir nemu / Ingsun sokur ing sukma / Besuk apa nggone seba putraningsun / Pan ingsun utusan mapag / Mring putrengeng Nini Putri //

39. Ing benjang respati sowan / Sri Narendra ngandika Lah ya uwis / Sun tarima bektenipun / Age sira balia / Tur sandika duta nembah sigra mundur / Sapengkere ponang duta / Sang Nata ngandika aris //

40. Inggih Paman Mandaraka / Benjang Kemis den sudhiya ing jurit / Ingkang methuk putraningsun / Aneng jaban negara / Tur sandika sang Nata kondur ngedhatun / Kang sewaka sampun bubar / Sedaya mangati-ati //

41. Duta tan kawarneng marga / Lampahira ing Mangir sampun prapti / Katur saatur ingutus / Miwah wewelingira / Sri Narendra Mentaram sedaya katur / Ki Ageng suka ing nala / Sigra angundangi dasih //

42. Sumekta enjinge budhal / Wong ing Mangir kerig samya umiring / Gegaman wetara sewu / Tuwin ingkang bebektan / Raja putri tinitihaken tandu / Tanapi Ni Adisara / Tan pisah kalih sang Putri //

43. Upacarane bra sinang / Jajare merapit kanan kering / Ki Ageng busana murup / Ki Baru datan tabah / Munggeng kanan Ki Geng nitih mungguh / Ginarebeg sentanannya / Kinubeng gegaman asri //

44. Lir pindah binayang karya / Dhasar bagus wau Ki Ageng Mangir / Abusana adiluhung / Lir pendah Partaajmaja / Raja putri lumampah munggeng ing ngayun / Upacara munggeng ngarsa / Ing wuri wongmager sari //

45. Gotongan lampah ngarsa / Ingkang badhe katur Raden Mentawis / Apan kathah waranipun / Gotongan myang rembatan / Lampah ndulur asri munggeng ing marga gung / Rembeg lampahireng wadya / Akathah tiyang ningali //

46. Ing Mangir sampun kawuntat / Lampahira Karasan sampun prapti / Arerep wonten ing ngriku / Ngasoen wadyabala / Kawarnaa Sri Narendra ing Mentarum / Njing miyos siniwaka / Pepak kang para dipati //

47. Sang Dipati Mandaraka / Munggeng ngarsa lan Pangran Mangkubumi / Tuwin Pangran Singasantun / Pangran Dipati Kanan / Pangran Puger punika ingkang sumambung / Jeng PangranJagaraga / Pangran Purbaya nambungi //

48. Sang Dipati Mandaraka / Neng Sitinggil wau dennya miranti / Bupati maglaran sampun / Miwah mantri Mentaram / Enengana kang lumampah / Sira Ki Ageng ing Mangir //

49. Gancanging carita prapta / Sudimara wau Ki Ageng Mangir / Pangeran Mangkubumi menthuk / Dhumateng ingkang putra / Nulya rerep sira Den Ajeng Pembayun / Umatur dhateng kang raka / Nenggih Ki Ageng ing Mangir //

50. Lah punika Kangjeng Paman / Pangeran Mangkubumi ingkang satunggil / Paman Pangran Singasantun / Amethuk ing kawula / Ki Geng Mangir sangking turangga tumurun / Aris denira lumampah / Panggih Jeng Pangeran kalih //

51. Ki Baru tan kena tebah / Raden Ayu Pembayun medhak aglis / Lumajeng angraup suku / Ngabekti mring kang Paman / Sekaliyan kang paman sami ngemu luh / Sang Dyah sumungkem karuna / Wus kinen tata alinggih //

52. Ki Ageng Mangir salaman / Lan Jeng Pangeran Mangkubumi gumanti / Jeng Pangeran Singasantun / Wus sami tata lenggah / Namudana Pangran kalih mring kang rawuh / Nuwun Ki Geng Mangir turnya / Pangeran ngandika malih //

53. Dhuh angger lampah manira / Pan ingutus ramanta sang Nerpati / Methuk arinta sang Ayu / Ping kalih jengandika / Kaping tiga manira kinen sung pemut / Yen panduka arsa sowan / Dhateng ramanta sang Aji //

54. Sampun sagelar sapapan / Langkung ewet sang Nata tan manggihi / Tan taningal seca tuhu / Ngabekti wong atuwa / Yen sembada Angger luwung kinen mundur / Sagunge ingkang gegaman / Rumeksaa dalem Mangir //

55. Menawi andika lama / Neng Mataram ing wuri langkung watir / Dene ingkang atut pungkur / Amungna upacara / Nadyan gaman mungna sawetara tumut / Pantese sowan ing Nata / Sampun angaget-ageti //

56. Bupati andher aseba / Para mantri Majegan sampun nangkil / Prajurit barisnya tepung / Munggeng alun-alun aglar / Ingkang saos badhe methuk sang Dyah Ayu / Ingkang sangking pangambaran / Saha prayitna ing westhi //

57. Sang Nata alon ngandika / Paman Mandaraka sumangga kardi / Manira wonten kedhatun / Ing jawi jengandika / Sang Dipati sandika ing aturipun / Dipati Mandaraka nabda / Lah ta Kulup Mangkubumi //

58. Lawan kulup Singasekar / Lah methuka aneng jaban negari / Mantri Majegan kang milu / Den prayitna ing baya / Yen si Mangir deniring gegaman agung / Den andhega Sudimara / Aja akeh ingkang ngiring //

59. Sira Puger Purbaya / Lah methuka Danalaya den aglis / Wong Kajoran ingkang milu / Yen Mangir prapteng kana / Gegamane andhega aja leh milu / Mung karia upacara / Kang ngiringi mlebu negari //

60. Dene sagung pra nayaka / Aseba aneng ing Pancaniti / Wiroguna ingsun tuduh / Sebaa Panguraken / Yen si Jebeng Mangir prapta aneng riku / Andhege upacaranya / Muga kekasih kang ngiring //

61. Tuwin para sentananya / Ingkang ngodhe jalu miwah pawestri / Ngiringa marang kedhatun / Sun aneng Brajanala / Gung prajurit barisa pendhem sedarum / Densamun den ngati-ati //

62. Sedaya matur sandika / Sigra budhal Pangeran Mangkubumi / Lan Pangeran Singasantun / Lan Mantri Pamajengan / Sampun prapta Sudimara nggennya methuk / Pangeran Puger Parubaya / Ing Danalaya miranti //

63. Tanapi wadya Kajoran / Wiroguna Pangraken miranti / Prajurit ngubeng kedhatun / Nanging samun barisnya / Sri Narendra sampun kondur angedhatun / Dene sagung para putra / Sedaya neng Srimanganti //

64. Ki Ageng Mangir nuwun turnya / Pinaringan prayogi anglampahi / Wadya ingundhangan mantuk / Rumeksa ing wuntat / Mung karia nderek wong patang puluh / Lawan wadya upacara lan gegawan mbacut sami //